Bà Lan, một người phụ nữ nghèo khổ ở vùng quê heo hút, sống lay lắt qua ngày bằng gánh hàng rong. Cuộc sống của bà vốn đã khó khăn, nay càng thêm túng quẫn khi đứa con trai duy nhất đổ bệnh nặng. Không còn cách nào khác, bà quyết định vay vốn xã hội từ chương trình hỗ trợ của xã để có tiền chữa bệnh cho con.
Sáng sớm, bà cẩn thận kẹp số tiền vay được – mười triệu đồng – vào cuốn sổ vay vốn, rồi buộc chặt bằng dây chun, cất sâu trong chiếc túi vải cũ. Đó là số tiền lớn nhất bà từng cầm trong tay, là hy vọng để cứu con trai. Trên đường từ ủy ban xã về nhà, bà ghé chợ mua ít thuốc men và thức ăn. Đám đông chen chúc, tiếng người mua kẻ bán ồn ào, bà mải trả giá mà không hay biết chiếc túi vải đã bị móc thủng, cuốn sổ rơi ra từ lúc nào.
Khi về đến nhà, bà tá hỏa nhận ra chiếc túi nhẹ bẫng. Cuốn sổ cùng số tiền đã biến mất. Bà ngồi sụp xuống thềm, ôm mặt bật khóc nức nở. Tiền mất, hy vọng cứu con cũng vụt tắt. Bà khóc vì tiếc của, vì thương con, vì cảm giác bất lực trước số phận. Hàng xóm thấy bà khóc, chạy đến hỏi han, rồi cùng nhau tỏa đi tìm, nhưng ai cũng nghĩ cơ hội tìm lại được là quá mong manh.
Trong lúc đó, ở góc chợ, một cậu bé nhặt rác tên Tí đang lục thùng rác thì thấy cuốn sổ cũ kỹ rơi bên vệ đường. Cậu mở ra, thấy xấp tiền kẹp chặt bên trong, mắt sáng rực. Nhà Tí cũng nghèo, bố mẹ cậu làm nghề ve chai, cả đời chưa từng thấy số tiền lớn như vậy. Nhưng Tí nhớ lời mẹ dặn: “Của rơi, trả người, đừng tham lam kẻo mang nghiệp”. Cậu cầm cuốn sổ, chạy thẳng đến ủy ban xã.
Tại ủy ban, cán bộ nhận ra cuốn sổ của bà Lan nhờ dòng chữ ghi tên trên bìa. Họ lập tức gọi bà đến. Khi bà Lan run rẩy nhận lại cuốn sổ, kiểm tra thấy số tiền còn nguyên vẹn, bà không tin nổi vào mắt mình. Bà ôm chầm lấy Tí, nước mắt lăn dài, vừa khóc vừa cảm ơn. Cán bộ xã, cảm động trước hành động của cậu bé, quyết định thưởng cho Tí một khoản tiền nhỏ từ quỹ khuyến học, đồng thời tuyên dương cậu trước toàn xã.
Nhờ số tiền ấy, bà Lan đưa con trai đi chữa bệnh kịp thời. Cậu bé dần hồi phục, và bà Lan, từ đó, luôn kể câu chuyện về chiếc sổ vay vốn như một bài học về lòng trung thực và sự tử tế. Tí, với hành động nhỏ nhưng cao đẹp, trở thành niềm tự hào của cả làng.
