Một buổi sáng mùa hè oi ả. Tại chi nhánh ngân hàng lớn ở trung tâm thị xã, khách xếp hàng giao dịch đông như mọi ngày.
Bỗng từ ngoài cửa, một ông lão gầy gò, mặc áo bà ba bạc màu, đội nón lá, lưng còng, kéo vào một bao tải rách cũ. Mỗi bước đi đều nặng nhọc, mồ hôi nhễ nhại.
Mọi người xung quanh tò mò. Có người nhíu mày. Có người thì bịt mũi vì… mùi đất, mùi mồ hôi ngai ngái từ chiếc bao tải sờn rách đó.
Ông đặt bao tải lên quầy. Cất giọng khàn khàn:
– Cô ơi… cho tôi gửi tiết kiệm ạ.
Một nữ nhân viên trẻ nhìn ông từ đầu đến chân. Nhăn mặt. Hơi nhích ghế ra xa:
– Ông mang cái gì vậy?
– Tiền lẻ. Tôi gom được mấy năm nay rồi.
Cô mở bao tải ra… rồi thở hắt một tiếng rõ to. Bên trong toàn là tiền lẻ nhàu nát, đủ mệnh giá: 500, 1.000, 2.000 đồng. Có tờ còn dính bùn đất, có tờ đã phai mực.
Cô cau mày:
– Ông không biết đây là ngân hàng à? Ai lại đem đống này tới gửi? Tụi con không có thời gian ngồi đếm từng tờ cho ông đâu.
– Sao ông không đổi lấy tiền lớn trước đi rồi hãy đến?
Ông lão im lặng. Mặt đỏ bừng. Mắt cụp xuống. Ông cười buồn:
– Tôi không biết… Tôi ở quê lên, không rành… Gom được bao nhiêu cũng chỉ có vậy.
Một số khách xung quanh bắt đầu bàn tán. Có người cười cợt. Có người lắc đầu ngao ngán. Nhưng lúc ấy, một trưởng phòng giao dịch – tầm 40 tuổi, bước ra, hỏi nhẹ:
– Có chuyện gì vậy?
Sau khi nghe đầu đuôi, anh lặng người. Rồi cúi xuống, mở bao tải. Ngồi xuống cùng ông lão, nhẹ nhàng:
– Bác cho cháu xin thông tin, cháu sẽ hướng dẫn làm hồ sơ gửi tiết kiệm. Bao nhiêu cũng là tiền, là mồ hôi bác dành dụm, tụi cháu sẽ hỗ trợ đếm và kiểm kê đủ.
Nữ nhân viên nọ tròn mắt. Mấy người khách đứng xem cũng chững lại. Không ai ngờ một người làm “lớn” lại cúi xuống nhặt từng tờ tiền rách cùng ông lão.
Gần 2 tiếng sau, toàn bộ số tiền được đếm xong: gần 34 triệu đồng – tiền lẻ, tiền xu, tiền cuộn bằng dây thun, thậm chí có tờ được gói bằng giấy báo cũ.
Khi được hỏi sao lại cực khổ như vậy, ông lão nghẹn ngào:
– Tôi bán vé số hơn 10 năm. Mỗi ngày dư được vài nghìn tôi bỏ ống. Mấy năm rồi không dám ăn ngon, không mua áo mới. Tôi chỉ mong để dành được một sổ tiết kiệm, lỡ có chuyện gì… thì đừng phiền ai.
Trưởng phòng giao dịch đích thân in sổ cho ông. Đồng thời xin lỗi thay cho sự thiếu tế nhị trước đó.
Còn cô nhân viên trẻ, đứng im không nói được lời nào. Khi ông lão bước ra khỏi cửa, cô chỉ biết lặng lẽ lau nước mắt.
Bài học?
Đừng bao giờ đánh giá ai qua dáng vẻ bên ngoài hay số tiền họ cầm.
Vì có những đồng bạc lẻ – chứa cả đời nhọc nhằn và tự trọng.
Và có những con người – càng lặng lẽ, càng đáng kính nể hơn tất thảy.