Giữa trưa nắng gắt, từng tia nắng như rát da người, con phố nhỏ vẫn tấp nập người qua lại. Quán bún của ông Tâm nằm ngay ngã tư, chẳng to lớn gì, chỉ là một quán vỉa hè với vài bộ bàn ghế nhựa, nhưng lúc nào cũng đông khách. Người ta đến ăn không chỉ vì bún ngon, nước lèo đậm vị, mà còn vì cái không khí giản dị, chân tình nơi đây.
Ngày hôm đó, giữa những tiếng húp bún xì xụp, tiếng cười nói rôm rả, thì một ông lão gầy gò, áo rách tả tơi, bước tới. Ông lão khoảng hơn sáu mươi, tóc bạc trắng, dáng lưng còng và đôi mắt trũng sâu vì đói khát. Ông đứng lấp ló ở mép quán, đôi mắt ngước lên nhìn những bát bún nghi ngút khói.Ông Tâm – chủ quán – đang cầm vá múc nước lèo, liếc thấy bóng dáng ấy liền dừng tay. Ông lão khẽ cất tiếng, giọng khàn khàn vì mệt:– Chú ơi… cho tôi xin một bát bún được không… tôi đói lắm rồi…Tiếng ông lão vang lên như một mũi kim chích vào không khí đang yên ắng. Cả quán bỗng im phăng phắc. Những người đang ăn, người dừng đũa, người ngẩng lên nhìn. Có người lặng lẽ nhìn sang ông Tâm, chờ xem phản ứng.Ông Tâm đặt vá xuống, lau tay bằng chiếc khăn cũ, rồi nhìn thẳng vào ông lão:– Ở đây… không phát đồ từ thiện.Không khí như đông cứng lại. Vài tiếng xì xào nhỏ dần vang lên.– Trời đất, nói vậy sao đành lòng… – Cái gì mà không phát đồ từ thiện? Một bát bún thì bao nhiêu đâu… – Người ta đói lả rồi mà…Một cô gái trẻ đặt đũa xuống, vẻ bức xúc rõ rệt:– Chú à, người ta khổ quá mới xin ăn, chú không cho thì nói nhẹ nhàng một chút, sao lại nói vậy giữa chốn đông người…Ông lão thì không phản ứng gì. Ông cúi đầu, quay bước, giọng run run:– Tôi xin lỗi… tôi… tôi chỉ đói quá thôi…Nhưng ông Tâm lên tiếng gọi lại:– Này ông lão… chờ đã.Ông lão quay lại, vẻ mặt bối rối, đôi tay run lên vì sợ. Ông Tâm múc một bát bún đầy, bún trắng, thịt thơm, hành ngò xanh rì rào trong làn khói. Ông đặt bát bún xuống bàn trống gần đó.– Tôi nói là không phát đồ từ thiện. Nhưng nếu ông có thể trả tôi… năm cái nắp chai ve chai trong kia, thì bát bún này là của ông. Ngày nào ông cũng có thể mua với giá đó. Tôi bán riêng cho ông một mức giá đặc biệt, chỉ năm cái nắp chai.Cả quán chết lặng.Ông lão đứng như hóa đá. Đôi mắt ông long lanh, ánh lên như có ánh sáng giữa những vết nhăn nhọc nhằn. Ông không nói được lời nào, môi mím chặt.Một bác trung niên lặng lẽ lấy tay gạt nước mắt. Người phụ nữ ban nãy cúi đầu, không nói gì thêm. Trong góc, một ông cụ khác bỏ thìa xuống, thở dài:– Thế mới là từ thiện thật sự…Ông lão bước tới, chậm rãi rút từ túi áo một nắm nắp chai cũ kỹ, lấm lem. Ông đưa cho ông Tâm bằng hai tay, như thể đang dâng một vật gì thiêng liêng.– Tôi… tôi có đây… đủ không chú?Ông Tâm nhận lấy, đếm chậm rãi như một nghi lễ trang trọng.– Năm cái. Vừa đủ.Rồi ông đẩy bát bún về phía ông lão, nhẹ nhàng:– Mời ông dùng. Ngày mai, nếu còn đói, ông cứ đến. Nhớ mang theo năm cái nắp chai nữa nhé.Ông lão ngồi xuống, chắp tay trước bát bún, thì thầm:– Cảm ơn… Cảm ơn chú… cảm ơn bát bún danh dự…Cả quán im lặng, không ai nói gì thêm. Họ không còn nhìn ông lão bằng ánh mắt thương hại, mà bằng một sự kính trọng âm thầm. Họ nhìn ông Tâm, người chủ quán nói câu “không phát từ thiện”, giờ đây lại là người cho đi nhiều nhất – không phải chỉ là bát bún, mà là sự tôn trọng, là lòng nhân ái đúng nghĩa.Ngày hôm sau, ông lão lại đến. Và vẫn với năm cái nắp chai, ông lại ngồi ăn một bát bún như bao người khác. Không ai cho ông tiền, cũng không ai nhìn ông như kẻ ăn xin nữa. Họ chỉ lặng lẽ nhường chỗ, rót cho ông ly trà đá, và nói:– Bữa nay trời mát hơn đó ông à.Và ông lão mỉm cười, nụ cười đầy đủ hơn bất cứ bữa ăn nào đã từng đi qua cuộc đời ông.